🌹 स्वामींची सेवा आरती विधि व्यवस्थित कराल तर स्वामी प्रसन्न होतील 🌹श्री गुरुदेव दत्त | श्री गुरू स्वामी समर्थ🌹

🌹स्वामींची सेवा आरती विधि व्यवस्थित कराल तर स्वामी प्रसन्न होतील ! 🌹🙏Swaminchi seva aarti vidhi vyavsthit karal tar Swami prasanna hotil !🙏

🌹श्री गुरुदेव दत्त | श्री गुरू स्वामी समर्थ🌹

🌹 Shree gurudev datta|Shree Swami Samarth 🌹

शास्त्रांत सांगितले आहे की, पूजेमध्ये राहिलेली कमतरता आरती केल्याने पूर्ण होते. आरती करण्याची काही विधान आहेत ते पालन आवश्यक आहेत. आरती सगळ्यांनीच केली आहे, आरती करताना काही चुका, त्रुटी राहतात. जाणून घेवूयात आरती संबंधीत विधानं, जी नेहमी उपयुक्त ठरतील.

आरतीला निरंजनही म्हटले जाते, याचा विशेष अर्थ आहे प्रकाशित करणे. देवपूजनाने प्राप्त सकारात्मक शक्ति आपल्या मनाला प्रकाशित कराव्या म्हणून आरती करणे जरूरीचे आहे. आपल्याला आरती संबंधीत छोटी-छोटी परंतु कामाच्या गोष्टी जाणून घेऊ.

 

आरती का करावी ?

आरती कोणत्या वस्तूंनी होते किंवा केली जाते, कारण काय?

कोणत्या देवतेची आरती किती वेळ करायला हवी?

घरची आरती आणि मंदिरातील आरती मध्ये काय अंतर?

आरती चे काय काय नियम आहेत?

कशाचे पालन व्हायला हवे?

 

आरती का घ्यावी ?

अशी पूजा करत असाल जिथे वैदिक मंत्र पठण होत नाही तिथे आरती जरूर करावी. बरेच लोक वैदिक मंत्र पठणात सहज समर्थवान नसतात ते वैदिक मंत्रांनी पूजन स्थानावर चालीसा इ. वाचू शकतात.

त्यांनी आरती अवश्य करावी, त्याने पूजा पूर्ण होते. बरेच लोक या भ्रमात आहेत की, कोणत्या देवतेची आरती करावी. पंचदेव उपासनेचे वैदिक विधान आहे, जर आपण कोणत्या देवतेची आरती म्हणू शकत नाही तर समस्त देवतांचे ध्यान करून आरती करू शकता.

हे मंत्र उच्चारण करा:

"कर्पूरगौरं करुणावतारं संसारसारं भुजगेन्द्रहारम्। सदा बसन्तं हृदयारबिन्दे भवं भवानीसहितं नमामि "

अर्थ- जे कर्पूर सारखे गौर वर्णीय आहेत, करुणा अवतार आहेत, संसाराचे सार आहेत आणि भुजंगहार धारण करतात, ते भगवान शिव माता भवानी सहित माझ्या ह्रदयात सदैव निवास करावे आणि त्यांना माझे नमन आहे.

ही आरती स्वत: नारायण यांनी शिव- पार्वती च्या विवाहप्रसंगी केली होती. ही आरती संपूर्ण मानली जाते. तरीही आपण इष्ट देवतेची आरती इच्छेनुसार करू शकता.

आरती वरून तळहात का फिरवतात??

आरतीचा अर्थ आहे देवतेची समस्त सकारात्मक शक्ती अग्निच्या माध्यमातून एकत्र करणे. आरतीची ज्योत म्हणजे आत्मा समजावी. त्यावर हात फिरवून आपल्या शरीरावर फिरवणे याच्यापाठीमागे असा भाव आहे की देवतेची शक्ती आपल्या मनाला प्रकाशित करते, त्यावेळी अशी प्रार्थना करावी की-

हे परमेश्वरा आमच्या व्यक्तिमत्वाला उज्ज्वल निर्मल प्रकाशित करा. स्कंद पुराणात भगवंताची आरती भरपूर सांगितले आहे. घरी अथवा मंदिरात आरती वेळी बसू अथवा झोपू नये, दोष लागतात ,फक्त आजारी असाल तर सूट आहे.

आरतीवेळी शंख आणि घंटा का वाजवतात ?

आरती पूजेला पूर्णतेकडे घेऊन जाते. पूजेवेळी मन इकडे तिकडे भटकले जाते, ती चूक आरतीत भरून निघते, म्हणून आरतीत मन भटकू नये म्हणून गीत- संगीत समावेश केले जाते. याच्या पाठीमागे वैज्ञानिक कारण ही आहे. आरती गाण्याने ध्यान भटकत नाही. बऱ्याच लोकांना आरती माहीत नसते. म्हणून शंख आणि घंटा केंद्रस्थानी ठेवून ध्यान एकाग्र करू शकतो. लयबद्ध संगीत हे ध्यानाला केंद्रित करण्यासाठी उपयोगी आहे. त्यासाठी आपण बघितलं असेल की घंटा वाजवायचा १ नियम असतो.

घंटेच्या ध्वनि मुळे मनाची चंचलता कमी होते. कारण स्नायु तंत्र आपल्या आसपासच्या तीव्र ध्वनिलाच तीव्रतेने पकडते. यासाठी घंटा व इतर वाद्य वादन करतात.

कापूर अथवा तूपाने आरती करण्यापाठीमागे असलेली मोठी कारणे-

कर्पूर आरती करण्यापाठीमागे मोठे वैज्ञानिक कारण हे आहे की, याचे माइक्रो सैल्युलोज (सूक्ष्मकण) जेव्हा वाष्पित होऊन त्यातून सुगंध निघते ती शक्तिशाली जीवाणुनाशक असते.     

श्वास घेण्यासंबंधी आजार कापूर लावल्याने कमी होतात. पूजा पाठ करतेवेळी पानी, अक्षता, गुळ, दूध, दही अशा अनेक वस्तू वापरतात, ज्याने एकत्र मिसळल्यावर विष तयार होऊ शकते, म्हणून कापूर आरती केल्याने ह्या संभावना उद्भवत नाहीत, त्या नष्ट होतात.

विचार करा किती वैज्ञानिकतेने रचिले आहे आरतीचे विधान.

कापूर सारखेच गाईच्या तुपात गुणधर्म असतात. कापुराचा फायदा हा आहे की, याचा सुगंध तीव्रतेने हवेमध्ये मिसळून जातो, म्हणून घरची आरती शेवटी १ कापूर तुकडा लावून पूर्ण करतात.

वाती संख्या:-

मंदिरात होणाऱ्या आरत्या ५, ७ वातीचा दीपक प्रज्वलित करून करतात. घरी २ वातीचा दिवा आरतीवेळी लावतात.

जर घरी आरती करताना एकापेक्षा अधिक वातीचा दिवा लावायचा असेल तर विषम संख्यामध्ये लावावा . तीन, नऊ, तेरा वर्जित आहे. पाच, सात, अकरा, एकवीस शुभ आहेत.

पाच वातीचा दिव्याला पंच प्रदीप म्हणतात. यापाठीमागे भाव असतो कि, हे भगवंत आम्ही पंचप्राणांनी आपली आरती करत आहोत. तुपाची ज्योत म्हणजे आत्म्याची ज्योतिचे प्रतीक मानले जाते. शरीर पंचमहाभुतांनी बनले आहे.

पाच वाटी त्या पंचमहाभुतांचे प्रतिनिधित्व करतात.

प्रत्येक दिवशी किती वेळा आरती करावी?-

प्रत्येक दिवशी आरती एक ते पाच वेळा केली जाऊ शकते. घरी दोन वेळा, प्रातः काळी व संध्याकाळी करावी.

मंदिरात ५ वेळ केली जाते.

दिव्या व्यतिरिक्त अजून या वस्तूंनी ही आरती केली जाते.-

भगवंताला नमस्कार करून ३ वेळ फुल अर्पित करावे. आरती केवळ धूप- दीपाने होत नाही.

पदम पुराणमध्ये सांगितले आहे की, विशेष पूजनात आरती पाच वस्तूंनी होते. धूप , दीप , धुतलेल्या वस्त्राने, कर्पूराने व पाण्याने.

आरतीची थाळी फिरवण्याचे काय सूत्र आहे?

आरती डावीकडून उजवीकडे न्यायला हवी, घड्याळाच्या काट्याप्रमाणे. हा क्रम ७ वेळा करावा.

सगळ्यात पहिल्यांदा भगवंताच्या चरणी ४ वेळा आरती दाखवावी नंतर नाभिजवळ २ वेळा मुखमंडलापाशी १ वेळ फिरवावी.

देवमूर्तिसमोर वरून खाली ७ वेळा गोलाकार सर्व अंगांना दाखवावी. आरती संपन्न झाल्यावर थाळीच्या भोवती पाणी फिरवावे, ह्यामुळे आरती शांत केली जाते.

भगवंतांच्या आरतीनंतर चंवर डोलवतात याचे कारण,

चुकून आरती ची ज्योत जवळ जाऊन त्याने भगवंताला त्रास झाला असेल तर त्यावर पंखा फिरवून शांत करत आहे.

शास्त्रात प्रत्येक देवतेच्यासमोर केली जाणाऱ्या आरतीच्यासंबंधी काही विधान आहेत, त्यांचे पालन आवश्यक आहे.

कोणत्या देवतेची किती आरती होते:-

भगवंतासमोर ॐ आकृति बनेल अशी आरती फिरवावी.

भिन्न- भिन्न देवी- देवतासमोर दीपक फिरवण्याचे नियम- संख्या आहेत. 

संख्यामध्ये अंतर असण्याची कारणे ही आहेत ते म्हणजे देवतेचे प्रिय अक्षर. 

ज्या देवतेचा संबंध जेवढ्या अक्षरांशी येतो, त्यांना तेवढी वेळ आरती दाखवावी.

प्रभू नारायण यांचा संबंध द्वादश अक्षर म्हणजे १२ सोबत आहे,

नारायण महामंत्र “ॐ नमो भगवते वासुदेवाय " द्वादश अक्षरी आहे.

म्हणून भगवान विष्णु समोर बारा वेळ आरती दाखवतात.

भगवान शिव तीन नेत्रधारी व पंचमुखी आहेत, शिवपरिवारामध्ये भगवान शिव यांच्यासोबत जगदंबा, दोन पुत्र व नंदीश्वर अवश्य विराजतात.

भगवान शिवांना ५ वेळ आरती दाखवतात.

सूर्यदेवाला सात वेळा आरती दाखवतात. सूर्य सात रश्मींयुक्त आहेत. त्यांच्या रथात ७ दिव्य अश्व आहेत, म्हणून सात ही त्यांची प्रधान संख्या आहे.

सूर्यनारायणाची आरती करतेवेळी सात वेळा फिरवा.

दुर्गामातेचे अक्षर नऊ आहे तिचे नऊ स्वरूप नवदुर्गा आहेत.

मातेचा नवार्णमंत्र महामंत्र आहे. जगदंबा मातेला ९ वेळ आरती दाखवतात.

गणपती हे चतुर्थी तिथिचे अधिष्ठाता व स्वामी आहेत. संख्या चार ही गणेशा च्या आधिपत्याखाली आहे. चतुर्थी त्यांची तिथी आहे.

गणेशाला ४ वेळ आरती दाखवणे आवश्यक आहे. जास्त वेळ चालेल पण कमी नाही.

ज्यांना अन्य देवी- देवतांची प्रिय संख्या माहीत नसेल तर अन्य सर्व देवतांना ७ वेळा आरती ओवाळणे आवश्यक आहे.

🌹श्री गुरुदेव दत्त | श्री गुरू स्वामी समर्थ🌹